เชื่อว่าคุณแม่ทุกคนต้องรู้สึกกังวลใจทุกครั้งที่เห็นผิวสวยๆ ของลูกน้อยแห้ง แดง สาก เป็นผื่น ยิ่งเห็นลูกทรมานเพราะความคันจาก ผื่นภูมิแพ้ จนนอนไม่ได้เรายิ่งไม่สบายใจหนักขึ้นไปอีก

วันนี้เรามาไขข้อข้องใจเรื่อง ผื่นภูมิแพ้ กับรศ. พญ. รวีรัตน์ สิชฌรังษี (หมอใหม่) กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้และภูมิคุ้มกันประจำศูนย์ภูมิแพ้โรงพยาบาลนครธน และอาจารย์พิเศษ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล  เพื่อช่วยคลายความกังวลใจให้คุณแม่ค่ะ

TAP: โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนังเกิดได้อย่างไรคะ

คุณหมอใหม่: โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง เป็นโรคผิวหนังเรื้อรัง ซึ่งเป็นปัญหายอดฮิตของเด็กๆ ที่ยังไม่ทราบสาเหตุของโรคแน่ชัด อาจเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน โดยเฉพาะพันธุกรรมของผู้ป่วย ที่มีความผิดปกติของผิวหนังที่ขาดน้ำมันบางชนิดในผิว และมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ผิดปกติ จากการศึกษาพบว่า

• ถ้าพ่อ หรือแม่เป็นโรคภูมิแพ้ จะทำให้ลูกมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้ประมาณร้อยละ  30-50
• ถ้าทั้งพ่อและแม่เป็นโรคภูมิแพ้ จะมีผลให้ลูกมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้มากขึ้นถึงร้อยละ 50-70
• เด็กที่มาจากครอบครัวที่ไม่มีประวัติโรคภูมิแพ้  มีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้เพียงร้อยละ 10

นอกจากนี้อาจเกิดจากปัจจัยกระตุ้น ได้แก่ สารก่อภูมิแพ้จากอาหาร สารก่อภูมิแพ้ในอากาศ การติดเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา และปัจจัยทางกายภาพ เช่น ความร้อนหรือเย็นเกินไป สารระคายเคืองผิวหนัง รวมทั้งความเครียด ก็สามารถกระตุ้นให้ผื่นกำเริบได้ค่ะ

TAP:  โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนังมีลักษณะอย่างไรได้บ้างคะ

คุณหมอใหม่: ลักษณะผื่นของโรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนังเป็นได้ตั้งแต่ผื่นแห้งขุย ผื่นแดง ตุ่มน้ำ มีน้ำเหลืองไหลเยิ้ม หรือผื่นหนาคัน ขึ้นอยู่กับระยะของโรค

มีการกระจายตัวของผื่นที่แตกต่างกัน ตามช่วงอายุต่างๆ คือ

• ช่วงวัยทารกและเด็กเล็ก อายุ 2-3 เดือน ถึง 2 ปี ผื่นมักเป็นบริเวณใบหน้า แก้ม ซอกคอ และบริเวณด้านนอกของแขนขา
• วัยเด็กโต อายุ 2 ปีขึ้นไป ผื่นมักเป็นตามข้อพับแขนขา หลัง ข้อมือ ข้อเท้า
• วัยผู้ใหญ่ ผื่นมักจะเป็นอยู่เฉพาะบริเวณที่ถูกระคายเคืองบ่อยหรือมีการเกาได้ง่าย เช่น มือ เท้า แขน และต้นคอ

อาการเด่นของโรคนี้ คือ มีอาการคันมาก มีผื่นผิวหนังอักเสบ เรื้อรัง เป็นๆ หายๆ ผิวแห้ง มักเริ่มมีอาการเป็นตั้งแต่เด็ก โดยมีการกระจายตัวของผื่นที่แตกต่างกัน ตามช่วงอายุดังกล่าวมาข้างต้น มักมีโรคภูมิแพ้อื่นๆร่วมด้วย เช่น โรคภูมิแพ้จมูกอักเสบ โรคหืด และมีประวัติโรคภูมิแพ้ในครอบครัว

TAP:   อยากให้คุณหมอแนะนำ วิธีการลดและป้องกันผื่นภูมิแพ้ค่ะ

คุณหมอใหม่: การลดและป้องกันผื่น ควรหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นให้ผื่นกำเริบ ไม่ว่าจะเป็นสารก่อภูมิแพ้ หรือสารระคายเคืองต่างๆ และดูแลผิวหนังให้ชุ่มชื้นอยู่เสมอ อย่าปล่อยให้ผิวแห้ง เช่น หลีกเลี่ยงการอาบน้ำร้อนจัด หลีกเลี่ยงการใช้หรือสัมผัสสิ่งระคายเคือง ทาผลิตภัณฑ์ที่เพิ่มความชุ่มชื้นของผิวทันทีหลังอาบน้ำ โดยเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีสารต้านการอักเสบของผิวที่ได้มาตรฐาน ไม่มีส่วนผสมของน้ำหอม สี หรือสารระคายเคืองต่างๆ ที่ก่อให้เกิดอาการแพ้ค่ะ

ถ้าผื่นไม่เยอะ อาจใช้ครีมบำรุงที่มีสารลดการอักเสบเช่นและความชุ่มชื้น ที่ปัจจุบันมีการทดสอบแล้วว่าสามารถช่วยลดผื่นภูมิแพ้ผิวหนังได้เทียบเท่าสเตียรอยด์

แต่ในกรณีที่อักเสบมาก มีผื่นมาก ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับยาทาเฉพาะที่ลดการอักเสบของผิวหนัง ทั้งนี้ หากจำเป็นต้องใช้ยาสเตียรอยด์ ก็ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง ใช้ในระยะเวลาสั้นๆ ไม่เกิน 1 สัปดาห์ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนของยา ซึ่งมีทั้งเฉพาะที่ เช่น ผิวหนังบาง เป็นด่างขาว หลอดเลือดใต้ผิวหนังผิดปกติ หรือภาวะแทรกซ้อนทั่วร่างกาย ได้แก่ กดภูมิคุ้มกัน และการเจริญเติบโตของเด็ก นอกจากนี้คุณหมออาจให้รับประทานแก้แพ้เพื่อลดอาการคันและพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะร่วมด้วยหากพบว่ามีการติดเชื้อ

ขอบคุณข้อมูลจาก

รศ. พญ. รวีรัตน์ สิชฌรังษี (หมอใหม่)

กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้และภูมิคุ้มกัน

ประจำศูนย์ภูมิแพ้โรงพยาบาลนครธน และอาจารย์พิเศษ คณะเวชศาสตร์เขตร้อน มหาวิทยาลัยมหิดล

ถึงแม้ปัญหาผื่นภูมิแพ้จะเกิดได้ แต่อย่างไรก็มีวิธีที่ลดและป้องกันง่ายๆ โดยหมั่นเติมความชุ่มชื้นผิวลูกเสมอด้วยผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของน้ำมันโอเมก้า เซรามายด์ และสารธรรมชาติที่ช่วยลดการอักเสบอย่างลิโคชาลโคน

(ข้อมูลอ้างอิง https://www.ncbi.nlm.nih.gov/)